Τεγεατικός Σύνδεσμος

(Αποσπάσματα από την ημερίδα της 17/8/2012)

Μετά από αίτημα πολλών μελών μας αλλά και Τεγεατών αγροτών δημοσιεύουμε τα σημαντικότερα αποσπάσματα της ιδιαίτερα επιτυχημένης ημερίδας με τον παραπάνω τίτλο που διοργανώθηκε στις 18 Αυγούστου 2012 από τον Σύνδεσμο και το Επιμελητήριο Αρκαδίας.

Στόχος της ημερίδας ήταν η κινητοποίηση των αγροτών της περιοχής της Τεγέας αλλά και της Αρκαδίας προς την υιοθέτηση εναλλακτικών καλλιεργειών με υψηλότερο εισοδηματικό όφελος. Πέρα από αυτό ήταν μια ευκαιρία να μάθουμε όλοι κάτι παραπάνω αλλά και να ανταλλάξουμε απόψεις σχετικά με τα θέματα της πρωτογενούς παραγωγής.

Η ημερίδα ξεκίνησε με την παρουσίαση των εσηγητών από τον Πρόεδρο του Τεγεατικού Σύνδέσμου Κο Βασίλη Ψυχογυιό. Οι εισηγητές ήταν οι:

Δρ. Πασχαλίνα Χατζοπούλου, Προϊσταμένη του Τμήματος αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, στη Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ

Κος Σταύρος Κατσιώτης, Καθηγητής του Τμήματος Φαρμακευτικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Δρ. Ιωάννη Ξυνιά, Καθηγητή Γενετικής και Βελτίωσης φυτών ΤΕΙ Καλαμάτας.

Τον λόγο πήρε καταρχήν η Δρ. Πασχαλίνα Χαντζοπούλου η οποία αναφέρθηκε σε καλλιέργειες αρωματικών και φαρμακευτιών φυτών. Σηματικό να αναφέρουμε πως, όπως φαίνεται και από τα αποσπάσματα της διάλεξης της Κυρίας Χατζοπούλου, πολλά από αυτά φυτρώνουν αιώνες ολόκληρους στην Αρκαδική γή. Χαρακτηριστικά ειναι τα αποσπάσματα από την συγκεκριμένη διάλεξη:

Δρ.Π.Χατζοπούλου: « ...σπό τα πιο κοινά φυτά της Ελλάδας, ήδη καλλιεργείται, ευτυχώς η ρίγανη είναι η μεγαλύτερη σε καλλιέργεια μέχρι στιγμής στην Ελλάδα, η οποία μάλιστα ονομάζεται Greek oregano, αν σας λέει κάτι αυτό. Σε όλο τον κόσμο είναι γνωστή σαν Greek oregano, δηλαδή ελληνική ρίγανη.Το κύριο χαρακτηριστικό της και γι’ αυτό είναι κιόλας μεγάλη η ζήτησή της, είναι το ριγανέλαιο, δηλαδή εκτός του ότι τη χρησιμοποιούμε στα τρόφιμα, στη βιομηχανία τροφίμων και στην κουζίνα, στη μαγειρική, είναι το ριγανέλαιο.

Αυτό το ριγανέλαιο έχει δύο ουσίες, οι οποίες είναι σε πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε αυτό το αιθέριο έλαιο, γι' αυτό είναι τόσο περιζήτητο το αιθέριο έλαιο της ελληνικής ρίγανης και χρησιμοποιείται και σε πάρα πολλές εφαρμογές, ειδικά σαν προσθετικό σε ζωοτροφές τα τελευταία χρόνια, σαν αντικατάσταση των αντιβιοτικών στα ζώα που έχουν περιοριστεί τα χημικά αντιβιοτικά από το 2006.

Τώρα, πόσο εύκολα ή δύσκολα είναι τα πράγματα.  Η ρίγανη πολλαπλασιάζεται με σπόρο, με παραφυάδες, με διαίρεση των φυτών, με ό,τι θέλετε.  Όπως είπαμε και πριν –και είναι γενικός κανόνας– μπορεί να φυτευτεί είτε τον Οκτώβριο είτε τον Μάρτιο με Απρίλιο, με μεταφύτευση πάντα, είναι πάρα πολύ μικρός ο σπόρος της ρίγανης, δε φυτεύεται στο χωράφι, φυτεύεται σε σειρές.  Τον πρώτο χρόνο έχει πολύ μικρή απόδοση έως καθόλου, σχεδόν δεν συγκομίζεται, αρχίζει όμως η απόδοση από το δεύτερο χρόνο και μετά, συλλέγεται, κόβεται δηλαδή πάνω από το χωράφι 20-30 εκατοστά, χρησιμοποιείται όπως ξέρετε το φύλλο, δηλαδή στην περίοδο της ανθοφορίας που έχει και τις καλύτερες αποδόσεις γίνεται η συγκομιδή.  Μία φορά τη συγκομίζουμε, το καλοκαίρι.  Σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να αφεθεί να στεγνώσει στο χωράφι όταν πρόκειται να γίνει αιθέριο έλαιο είτε να πάει για απόσταξη είτε μπορεί να ξηρανθεί σε υπόστεγα, ανάλογα με τις εκτάσεις, σε ξηραντήρια και ούτω καθεξής.  Σε τριμμένη ρίγανη οι αποδόσεις, πάντα ανάλογα με την ποικιλία και πώς την καλλιεργούμε, μπορεί να φθάσουν τα 300 κιλά.  Ένας μέσος όρος είναι γύρω στα 200-250 κιλά.

Άλλο φυτό το οποίο σίγουρα υπάρχει στην Πελοπόννησο είναι το φασκόμηλο.  Εσείς μάλιστα εδώ, στην Πελοπόννησο υπάρχει το είδος salvia fruticosa που και αυτό είναι γνωστό σαν Greek sage.  Είναι ένα φυτό το οποίο καλλιεργείται για τα φύλλα του, είναι και αυτό πολυετές, βγάζει αιθέριο έλαιο το οποίο χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα αλλά και στην αλαντοποιΐα και στην αρωματοποιΐα, στη μαγειρική, σε ροφήματα και με πάρα-πάρα πολλές άλλες εφαρμογές.  Εδώ είναι ότι θέλουμε εδάφη με καλή στράγγιση.  Έχει χαμηλές απαιτήσεις σε νερό και αυτό επίσης είναι πολυετές, το συγκομίζουμε μετά το δεύτερο χρόνο και βλέπετε τις αποδόσεις και πόσο μπορεί να διαρκέσει, έως και 10-15 χρόνια, εάν φυσικά φροντίζεται σωστά η καλλιέργεια.

Το χαμομήλι, είναι ένα φυτό το οποίο έχει πάρα-πάρα πολλές εφαρμογές, δηλαδή χρησιμοποιείται από το απλό ρόφημα που ξέρουμε μέχρι στην φαρμακευτική, σε αιθέρια έλαια, σε σαμπουάν, σε φάρμακα και σε πολλά άλλα προϊόντα.  Εδώ είναι από τις λίγες εξαιρέσεις που σπέρνεται απευθείας στο χώμα το φθινόπωρο και συγκομίζεται, όπως ξέρετε, όπως ανθίζουν τα χαμομήλια και τα μαζεύουμε την άνοιξη, το συγκομίζουμε την άνοιξη.

Το θυμάρι.  Θυμάρια είναι γεμάτος ο τόπος, όλη η Ελλάδα έχει πάρα-πάρα πολλά θυμάρια.  Το συγκεκριμένο  στο οποίο αναφερόμαστε είναι το είδος thymus vulgaris.  Αυτό το θυμάρι γίνεται ένας στρογγυλός θάμνος. Και αυτό επίσης είναι ένα φυτό –καταρχήν, ίσως πάρα πολλοί να το ξέρετε και σαν μελισσοκομικό, τα περισσότερα από αυτά τα φυτά είναι και μελισσοκομικά– έτσι κι αυτό έχει λοιπόν ένα αιθέριο έλαιο που περιέχει ουσίες όπως η θυμόλη και είναι γνωστές για τις αντιμικροβιακές της ιδιότητες και αυτό χρησιμοποιείται στα τρόφιμα, την αρωματοποιΐα, στη φαρμακευτική και σε πάρα πολλά άλλα προϊόντα.  Ξηροφυτικό φυτό, δηλαδή προσαρμόζεται πολύ εύκολα σε άγονα σχεδόν και πτωχά εδάφη θα έλεγα.  Μέχρι 5.000 φυτά το στρέμμα μπορούν να μπουν από αυτό το φυτό και αυτό επίσης με σπόρο δημιουργούνται φυτά με μεταφύτευση στο χωράφι όπως και πριν με την ρίγανη, ξηρικό, και μπορεί να κρατηθεί στο χωράφι μέχρι και τρία χρόνια.

Το μελισσόχορτο.  Δεν ξέρω αν το ξέρετε, είναι ένα φυτό το οποίο γίνεται μία αρκετά μεγάλη πόα, μυρίζει έντονα λεμόνι και αυτό επίσης είναι μελισσοκομικό, γι' αυτό και λέγεται μελισσόχορτο. Φαρμακευτικό, χρησιμοποιείται στην ποτοποιΐα, βγάζει ένα εξαιρετικό αιθέριο έλαιο αλλά σε πάρα πολύ μικρές ποσότητες.  Εδώ υπάρχει η δυσκολία ότι μόλις μαζευτεί πρέπει να ξηραθεί πάρα πολύ σωστά γιατί αλλοιώνεται, ανάβει όπως λέμε.  Το ξέρετε με το χαμομήλι, αν δεν το απλώσεις αμέσως το χαμομήλι και δεν ξηραθεί σωστά, ανάβει, δηλαδή αλλοιώνεται, δηλαδή υφίσταται ενζυματικές αντιδράσεις.  Ο πολλαπλασιασμός γίνεται με σπόρο, με παραφυάδες, με μοσχεύματα.  Μπαίνει και αυτό στο χωράφι με τον ίδιο τρόπο όπως είπαμε, δηλαδή με τη δημιουργία φυτών, όχι απευθείας, και μπορεί να κοπούν και δύο και τρεις φορές το χρόνο εφόσον ποτιστεί κατάλληλα και επίσης έχει και αρκετά μεγάλες αποδόσεις σε νωπό.

Το δενδρολίβανο.  Το δενδρολίβανο το ξέρετε όλοι σίγουρα σαν καλλωπιστικό.Το δενδρολίβανο έχει πάρα πολλές χρήσεις, από τη μαγειρική, στα τρόφιμα, στα καλλυντικά, στα φάρμακα, επίσης το αιθέριό του έλαιο αξιοποιείται πάρα πολύ και αυτό γιατί είναι πολύ γνωστό και για τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες.  Εδώ είναι μία περίπτωση φυτού που πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα, δηλαδή πολύ δύσκολα έως καθόλου με σπόρο.  Δημιουργούνται μοσχεύματα τα οποία εγκαθίστανται στο χωράφι σχετικά εύκολα στις αρχές του χειμώνα, δηλαδή είτε με μοσχεύματα τα οποία έχουν αναπτυγμένο ριζικό σύστημα.  Το δενδρολίβανο κρατάει πάρα πολλά χρόνια σαν  καλλιέργειά  και η συγκομιδή γίνεται μετά το δεύτερο χρόνο και μπορούν να γίνουν μάλιστα και αρκετές κοπές.

Η λεβάντα.  Εδώ στο οροπέδιο της Αρκαδίας ήταν η πρώτη φορά που καλλιεργήθηκε πριν από πάρα πολλά χρόνια, νομίζω στις αρχές του '60, στο Λεβίδι κάπου.  Η λεβάντα για αιθέριο έλαιο νομίζω ότι, από πληροφορίες που έχω, έχει αρχίσει να καλλιεργείται πάλι τα τελευταία χρόνια σε κάποιες περιοχές.  Η λεβάντα είναι αυτό το φυτό με το εξαιρετικό άρωμα και χρώμα.  Τα τελευταία χρόνια σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα, και στη βόρειο Ελλάδα έχει αρχίσει και καλλιεργείται πάρα πολύ, στη Δυτική Μακεδονία για το αιθέριό της έλαιο το οποίο χρησιμοποιείται πάρα πολύ στην αρωματοθεραπεία και στην αρωματοποιΐα βέβαια, επίσης και σε πάρα πολλά άλλα συστατικά και η ξερή λεβάντα, όπως ξέρετε, χρησιμοποιείται για το σκώρο και γενικά για να αρωματίζει ωραία το χώρο.  Όμως ο κύριος όγκος είναι για το αιθέριο έλαιο.  Η λεβάντα καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες.  Ίσως ξέρετε κάποιοι και επισκεφθήκατε τις φυτείες της λεβάντας που είναι και επισκέψιμες σε κάποια αγροκτήματα στη Νότια Γαλλία, στην Ιταλία, στη Βουλγαρία, στη Μολδαβία, στη Ρωσία, στην Τουρκία, σε πάρα πολλές χώρες καλλιεργείται η λεβάντα, στην Αγγλία φυσικά και στην Αμερική, και γι' αυτό το λόγο έχουν αναπτυχθεί πάρα πολλές ποικιλίες.  Όταν λέμε ποικιλίες, εννοούμε ότι έχουν διαφορές στα αιθέριά τους έλαια, στην ανάπτυξη του φυτού κ.ο.κ.  Όταν πρόκειται να καλλιεργηθεί λεβάντα για αιθέριο έλαιο επομένως πρέπει κάποιος να είναι σίγουρος ότι είναι καταρχάς η γνήσια λεβάντα, γιατί υπάρχουν και υβρίδια που δε δίνουν το ίδιο αιθέριο έλαιο και ότι είναι η λεβάντα η οποία προορίζεται για αιθέριο έλαιο.    Οι απαιτήσεις της λεβάντας δεν είναι πολλές στην καλλιέργεια.  Μπορεί να αναπτυχθεί και με σπόρο, ο οποίος δύσκολα φυτρώνει, αργεί, αλλά φυτρώνει, είτε με μοσχεύματα είτε με έτοιμα φυτά στο χωράφι και εδώ απαραίτητη η αποστράγγιση του εδάφους, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή ανάπτυξη και για να επιβιώσουν τα φυτά.  Τονίζουμε πάλι την πηγή του πολλαπλασιαστικού υλικού, δηλαδή να ξέρει κάποιος από πού το παίρνει και ότι είναι η λεβάντα η γνήσια και αυτή που προορίζεται για αιθέριο έλαιο.  Η βιολογική καλλιέργεια είναι σχετικά εύκολη, δεν έχει εχθρούς. 

Γενικά, εδώ, στις πολυετείς καλλιέργειες όπως σας είπα, το πρόβλημα είναι ένα με δύο χρόνια και το πρόβλημα είναι κυρίως τα ζιζάνια.  Εχθρούς δεν έχουν τα φυτά αυτά ή και αν έχουν αντιμετωπίζονται με βιολογικά μέσα.  Όμως τα ζιζάνια όντως είναι ένα πρόβλημα και μάλιστα είναι πρόβλημα γιατί αντιμετωπίζονται χειρωνακτικά ή με μηχανικά μέσα, δηλαδή ανεβάζουν το κόστος.  Όμως το θετικό είναι ότι μετά το δεύτερο χρόνο τα φυτά όλα αυτά επειδή είναι πολυετή μεγαλώνουν αρκετά, κλείνουν τα κενά μεταξύ τους, που σας είπα, είναι σε σειρές, επομένως το κόστος είναι για τα ένα-δύο πρώτα χρόνια.  Μία φυτεία λεβάντας μπορεί να κρατήσει μέχρι και 15 χρόνια.....

..................................................................................................................................................... ο σπόρος φυσικά και το υλικό όλο από τη φύση προέρχονται, εννοείται, και μάλιστα καλό θα είναι ό,τι βρίσκετε, ό,τι καλλιεργήσετε να προέρχεται από ελληνικά φυτά, εννοείται.  Όμως, για να βρείτε σπόρο, αν δεν πάτε εσείς ο ίδιος στη φύση να τον μαζέψετε, καλό είναι να έχει ήδη δοκιμαστεί, να ξέρετε τις αποδόσεις.  Για κάποια είδη που δεν υπάρχουν, εκεί θα φέρετε ή θα σας το φέρουν από το εξωτερικό.  Για παράδειγμα, η λεβάντα που λέμε και που καλλιεργείται δεν είναι ελληνικό είδος, δηλαδή αυτή η λεβάντα, συγκεκριμένα η lavandula angustifolia, έτσι λέγεται, δε φύεται στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες δε φύεται, άρα όλο το υλικό έχει έρθει απ' έξω.  Η μέντα, αν κάποιος ήθελε να καλλιεργήσει μέντα, επίσης δεν είναι ελληνικό είδος.  Όμως για τα ελληνικά είδη, για τα περισσότερα, επειδή τα μελετάμε και εμείς χρόνια αλλά υπάρχουν και άλλες πηγές, υπάρχουν σπόροι ή υλικό από την Ελλάδα.  Όμως είτε από την Ελλάδα είτε από το εξωτερικό, δεν είναι γενετικά τροποποιημένα.  Δηλαδή όταν λέμε βελτιωμένα σαν ποικιλία είναι ότι είναι καλά προσαρμοσμένα, είναι ότι είναι ομοιόμορφα, είναι ότι έχουν καλές αποδόσεις.  Αλλά για να γίνει αυτό, ακόμα και εμείς στο Ινστιτούτο μας που κάνουμε βελτίωση με την έννοια να πάρουμε καλύτερο υλικό, είναι για να έχουμε πιο μεγάλη ομοιομορφία, λίγο καλύτερες αποδόσεις.  Την κάνουμε με την κλασσική βελτίωση, όπως την έκαναν ανέκαθεν οι άνθρωποι, δηλαδή χρόνο με το χρόνο έπαιρνες το καλύτερο υλικό....»

Στην συνέχεια το λόγο πήρε ο κύριος  Κατσιώτης  η ομιλία του οποίου  είναι σε συνέχεια, δηλαδή σχετίζονταν με  την επεξεργασία και μεταποίηση, αρωματικών και  φαρμακευτικών φυτών

Κατσιώτης : «...  Θα ήθελα πραγματικά να συγχαρώ τον κύριο Ψυχογυιό αλλά και όλη την ομάδα που διοργάνωσε αυτή την Ημερίδα.  Να πω την αλήθεια περίμενα πολύ λιγότερο κόσμο και εντυπωσιάστηκα ότι σε ένα τόσο μικρό μέρος υπήρχε τόσο πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.  Όπως σας είπε και η κυρία Χατζοπούλου, όντως, η πρώτη καλλιέργεια που έγινε στην Ελλάδα αρωματικών φαρμακευτικών φυτών ήταν από τον Σταυρόπουλο τον Καθηγητή από το Πανεπιστήμιο στην Αθήνα και ιδρυτή της Εταιρίας ΒΙΟΡΥΛ που μετά έγινε ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ, που έφερε για πρώτη φορά να καλλιεργήσουν εδώ στην Αρκαδία και πολύ κοντά σε εσάς, στο Λεβίδι, μεταξύ των άλλων και τη λεβάντα και εδώ στην περιοχή σας στήθηκε και το πρώτο αποστακτήριο.  Αν για εσάς δεν λέει πολλά πράγματα, θα σας το θίξω, έτσι, επιφανειακά.  Σήμερα σε όλη την Ελλάδα είναι ζήτημα αν είναι πάνω από δέκα..., δεν είναι πάνω από δέκα τα αποστακτήρια, σήμερα, μιλάω για το 2012.  Εν τούτοις το έφτιαξε και το έστησε ο Σταυρόπουλος αυτό εδώ στην Αρκαδία και μιλάμε για τις αρχές του '60.  Καταλαβαίνετε πόσο μακριά έβλεπε αυτός ο άνθρωπος.  Αλλά δυστυχώς στην Ελλάδα τα πράγματα δεν πηγαίνουν πάντα έτσι ιδανικά.  Ξεκίνησε κάποια στιγμή το '85-'90 και εκεί έφθασε στην κορυφή των καλλιεργήσιμων εκτάσεων –μιλάω πάντοτε για τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά– που έφθασαν σε μία καλλιέργεια γύρω στα 43.000 στρέμματα.  Βέβαια αυτό μπορεί να σας ξενίσει και να σας φαίνεται μεγάλο το νούμερο, αλλά είναι υπερβολικά μικρό.  Σήμερα δυστυχώς είναι σε φθίνουσα πορεία οι καλλιέργειες αρωματικών φυτών και μόλις μετά βίας φθάνουν στα 23.000-25.000 στρέμματα, συνολικά για όλα τα είδη.  Γίνεται φανερό ότι δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχει αξιολογηθεί και κυρίως δεν έχει αξιοποιηθεί αυτή η δυνατότητα που δίνουν τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά.

...................................................................................................................................................  Και όμως από τη λεβάντα και μόνο οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στη Γαλλία είναι 170.000 στρέμματα.  Δηλαδή συνειδητοποιείτε πόσο μεγάλη απόσταση μας χωρίζει. 

Από την άλλη μεριά θα πρέπει να έχετε υπόψη σας και κάτι άλλο, ότι τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά έχουν μία τεράστια αγορά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πολύ δε περισσότερο ακόμα και στην Αμερική και στον Καναδά.  Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύ, μα πάρα πολύ ελλειμματική ως προς τις ποσότητες που μπορεί να απορροφήσει και που χρειάζονται σε όλα τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά.  Αυτό σημαίνει τί;  Ότι αναγκάζεται να εισάγει αυτά τα προϊόντα από αγορές όπως είναι η Κίνα και η Ινδία, που ναι μεν μπορεί να είναι καλής ποιότητος, αλλά δεν είναι αυτά τα οποία από οργανοληπτικής άποψης είναι κοντά στις επιθυμίες του ευρωπαίου αγοραστού, καταναλωτού.  Επομένως, οποιαδήποτε ποσότητα παραχθεί από την Ελλάδα είναι πάρα πολύ δύσκολο να μπει στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι εάν η ποιότητα ή εφόσον καλύπτονται τα τρία βασικά χαρακτηριστικά τα οποία θα σας πω παρακάτω, εάν καλύπτονται τα τρία βασικά χαρακτηριστικά, απορροφώνται άμεσα και όλες οι ποσότητες. 

Μια που το θίγω αυτό, να σας το πω από την αρχή.  Αυτά που ζητάει η ευρωπαϊκή αγορά ούτως ώστε να απορροφηθούν αυτά τα προϊόντα είναι τρία.  Πρώτον, να είναι βιολογικής προελεύσεως, δηλαδή να καλλιεργούνται σε χωράφια τα οποία έχουν πιστοποιηθεί ότι είναι βιολογικά.  Το δεύτερο που τους ενδιαφέρει είναι να έχουν σταθερή, στανταρισμένη ποιότητα.  Δηλαδή αυτό το τονάζ που θα εξάγει ο παραγωγός να είναι η ίδια ποιότητα από το πρώτο κιλό μέχρι το τελευταίο μετά από 3, 5, 8, 15 τόνους, που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει βγει και να έχει παραχθεί και να έχει χρησιμοποιηθεί μηχανολογικός εξοπλισμός κατάλληλος ούτως ώστε να έχουμε αυτά τα προϊόντα, τα οποία να είναι τυποποιημένα, στανταρισμένα.  Τυποποιημένα δεν αναφέρομαι στη συσκευασία, απλά να είναι καλής και σταθερής ποιότητος.  Δηλαδή το ίδιο μέγεθος τεμαχιδίων, το ίδιο χρώμα, η ίδια ποιότητα, τα συστατικά τα οποία περιέχουν να είναι τα ίδια.  Το τρίτο που ζητάει η αγορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ένας παραγωγός να έχει γκάμα προϊόντων, δηλαδή να μην πάει μόνο με ένα ή με δύο φυτικά υλικά.  Δηλαδή το να πάει κάποιος στους 18 οίκους οι οποίοι είναι αυτοί οι οποίοι διακινούν σε όλο τον κόσμο τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά πηγαίνοντας, παραδείγματος χάρη, μόνο με τη ρίγανη και το φασκόμηλο ή το χαμομήλι και το φασκόμηλο, δεν θα τους πολυκοιτάξουν.  Θέλουν να δουν έναν παραγωγό ο οποίος έχει πολλούς κωδικούς, οι δε πολλοί κωδικοί δε σημαίνει ότι να είναι πάρα πολλά τα φυτικά υλικά, αλλά από το κάθε φυτικό υλικό διαφορετικούς κωδικούς.  Παραδείγματος χάρη, καλό είναι να έχει τέσσερα, πέντε, έξι διαφορετικά φυτικά υλικά, είτε λέγεται χαμομήλι, μελισσόχορτο, ρίγανη, φασκόμηλο, μέντα και όλα αυτά τα διάφορα φυτικά υλικά, από το δε κάθε φυτικό υλικό να τους παρουσιάζει διαφορετικούς τύπους φυτικών υλικών.  Μπορεί να τους παρουσιάσει σπόρο, μπορεί να τους παρουσιάσει τρίμα ρίγανης, μπορεί να τους παρουσιάσει μεγάλα και ολόκληρα φύλλα μελισσόχορτου ή μέντας, βελόνες από το δενδρολίβανο αλλά και κλαδάκι από δενδρολίβανο.  Όλα αυτά είναι διαφορετικοί κωδικοί.  Να τους παρουσιάσει αιθέριο έλαιο από το φυτικό υλικό που έχει.  Επομένως, το να παρουσιαστεί με μία γκάμα προϊόντων στο δειγματισμό που θα κάνει, θα έχει σίγουρα πολύ διαφορετική ανταπόκριση, πράγμα που σημαίνει ότι αν όχι στον πρώτο οίκο, στο δεύτερο, στον τρίτο οίκο σίγουρα θα κλείσει συμβόλαιο.  Και έτσι και έχει ένα τιμολόγιο στα χέρια του, από εκεί και πέρα ανοίγουν και οι αγορές για τους άλλους.

Τώρα, αυτά εδώ που σας λέω είναι ίσως ψιλά γράμματα ή θα έλεγα για μονάδες οι οποίες είναι είτε καθετοποιημένες, είτε κάπως μεγάλες μονάδες και δεν αφορούν τον απλό παραγωγό ο οποίος απευθύνεται στις τοπικές αγορές.  Επί τη ευκαιρία θα ήθελα να σας δείξω και κάτι άλλο, ξέρετε, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά έχουν, σε σχέση με όλα τα άλλα τα φυτικά αγροτικά προϊόντα, ας το πω έτσι, έχουν τρεις αγορές.  Δηλαδή τί εννοώ με αυτό;  Έχουν την αγορά, παραδείγματος χάρη, την πρώτη, των νωπών προϊόντων, δηλαδή να έχεις καλλιέργεια μέντας, να κόβεις τις κορυφές, τα φύλλα της μέντας και να τα πουλάς σαν νωπό προϊόν, το ίδιο με το δενδρολίβανο, το ίδιο με το βασιλικό ή το ίδιο με τη ρίγανη.  Φαντάζομαι αρκετοί από εσάς θα έχετε δει σε καλά εστιατόρια στο πιάτο να φέρνουν και να βάζουν και ένα κλωναράκι από βασιλικό ή μερικά φύλλα βασιλικού.  Αυτή είναι η αγορά των νωπών προϊόντων από τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά.  Η δεύτερη αγορά είναι η αγορά των ξηρών προϊόντων, των ξηρών φυτικών υλικών, δηλαδή τα φυτικά υλικά τα οποία μετά αφού έχουν συγκομιστεί, τους έχει γίνει μία ξήρανση ούτως ώστε να μπορέσουν να διατηρηθούν.  Κάνοντας αυτή τη ξήρανση, επομένως έχουμε ένα ξηρό φυτικό προϊόν το οποίο μπορεί να διατεθεί μέσα σε πέντε, οκτώ, δέκα μήνες.  Στο τέλος υπάρχει και η άλλη αγορά, η τρίτη αγορά, τα αιθέρια έλαια, δηλαδή το φυτικό υλικό το οποίο έρχεται από το χωράφι να αποσταχθεί άμεσα ή ακόμα και αν δεν αποσταχθεί άμεσα, εάν έχει περισσέψει μία μεγάλη ποσότητα από το ξηρό φυτικό υλικό και δεν έχει διατεθεί, να μπορέσει κάλλιστα να αποσταχθεί, οπότε να μη χάσει ποτέ η μονάδα της επεξεργασίας.  Δηλαδή μία μονάδα καθετοποιημένη ποτέ δεν πρόκειται να χάσει από επιστροφές.  Έστω ότι βλέπει ότι τα νωπά προϊόντα δεν πήγαν καλά, τα βάζουν στο ξηραντήριο, τα ξηραίνουν και τα δίνουν σαν ξηρό φυτικό προϊόν.  Εάν πάλι δεν μπόρεσε και δε διατέθηκε μέσα σε οκτώ-δέκα μήνες η ξηρή δρόγη, το ξηρό φυτικό υλικό, μπορεί κάλλιστα να το αποστάξει, έτσι να μην χάσει ποτέ.

Θα ήθελα περισσότερο να θίξω το κομμάτι του παραγωγού, του μικρού παραγωγού, αυτός ο οποίος έχει ένα μικρό κλήρο, δηλαδή που θέλει να βάλει αρωματικά φαρμακευτικά φυτά σε τρία, πέντε, οκτώ, δέκα στρέμματα.  Σε μία τέτοια περίπτωση ο στόχος είναι αυτός ο αγρότης, ο παραγωγός, να δώσει το φυτικό υλικό του, να δώσει το προϊόν του όσο το δυνατόν σε καλύτερη τιμή.  Υπάρχουν δύο τρόποι να το διαθέσει αυτό το προϊόν.  Η μία είναι όπως είναι κλασσικά με τις αροτραίες καλλιέργειες, είτε λέγεται σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι, ντομάτα βιομηχανική κ.λπ., να πει στον χονδρέμπορο της περιοχής, κοίταξε, έχω πέντε στρέμματα ρίγανη, τα θέλεις, έλα παρ' τα και να κανονίσουν μία τιμή, 1 Ευρώ, 90 λεπτά, 1,10, 1,20 στην καλύτερη περίπτωση.  Σε αυτήν την περίπτωση απλά ο παραγωγός είχε δουλέψει, είχε περάσει όλες τις δυσκολίες, είχε δεχθεί όλες τις πιέσεις και τελικά το δίνει το προϊόν του σε μία πάρα πολύ χαμηλή τιμή.  Μία τέτοια περίπτωση εγώ δε θα τη δεχόμουν, θα προτιμούσα να κάνω μία έστω και πολύ μικρή επεξεργασία του φυτικού υλικού το οποίο παραλαμβάνω, ούτως ώστε να προσδώσω υπεραξία στο προϊόν μου.  Αυτή η οποιαδήποτε απλή εργασία είναι από τη συγκομιδή, να το συγκομίσω το φυτικό υλικό και να το επεξεργαστώ.  Δηλαδή πρώτα θα πρέπει να το ξηράνω ούτως ώστε να μη μου χαλάσει, να μην αλλοιωθεί.  Ξέρετε, το φυτικό υλικό, τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά έχουν μία πολύ μεγάλη ποσότητα υγρασίας, η οποία μπορεί να φθάνει μέχρι και 80-85%, άρα εάν εμείς αυτό το αφήσουμε με αυτήν την υγρασία που εμπεριέχει, είναι πάρα πολύ εύκολο να παρουσιαστούν ευρωτιάσεις, μούχλα κ.λπ. και να χαλάσει ή το πρώτο που θα συμβεί είναι άμα το έχετε θημωνιασμένο κιόλας, να ανάψει όπως λέμε.  Άρα ο στόχος ο πρώτος είναι να αποξηρανθεί, αλλά να αποξηρανθεί σωστά, που σημαίνει τί;  Να μπορέσουμε να έχουμε, όταν θα έρθει ο χονδρέμπορος να το αγοράσει ή όταν θα πάμε να κάνουμε δειγματισμό, αυτό το φυτικό υλικό να μοιάζει όσο το δυνατόν στο νωπό, να έχει δηλαδή το χρώμα, τη γεύση, αλλά παρότι δεν είναι νωπό, είναι ξηρό, να μπορέσει να κάνει «κλικ» στον έμπορο ούτως ώστε να δώσει καλύτερη τιμή.  Ένα δεύτερο στάδιο, παραδείγματος χάρη, για τη ρίγανη είναι αν υπάρχουν πολλά μέλη στην οικογένεια, να μπορέσουν να το καθαρίσουν, να το τρίψουν ούτως ώστε να δώσουν τη ρίγανη την τριμμένη. 

Σε αυτά όλα τα στάδια, αν και φαίνονται λιγάκι ίσως επίπονα, και είναι όντως επίπονα γιατί δεν έχουν σχέση, όπως είναι οι άλλες καλλιέργειες που μπαίνει η μηχανή, οργώνει, μπαίνει η άλλη μηχανή σπέρνει, αναπτύσσεται το φυτικό υλικό, μπαίνει η κομπίνα, θερίζει, αλωνίζει και μετά το πηγαίνετε στο Συνεταιρισμό ή στον έμπορο είτε αυτό λέγεται σιτάρι, βρώμη, καλαμπόκι, βαμβάκι κ.λπ. και σας δίνουν την τιμή.  Εδώ, ο παραγωγός, ο αγρότης θα πρέπει να γίνει από αγρότης και διακινητής και έμπορος, δηλαδή θα πρέπει να το επεξεργαστεί το υλικό του και να του δώσει αυτή που είπαμε προηγουμένως την υπεραξία ούτως ώστε να βγάλει ένα κέρδος.

Σας είπα προηγουμένως το παράδειγμα ότι εάν φωνάξει το χονδρέμπορο στο χωράφι θα του δώσει μία τιμή –μιλάω για τη ρίγανη παραδείγματος χάρη– γύρω στο 1 Ευρώ, 1,20.  Είναι κρίμα, όπως σας είπα προηγουμένως, να το κάνει αυτό, γιατί εάν το δουλέψει και το δουλέψει σωστά δεν υπάρχει περίπτωση να δώσει την τριμμένη ρίγανη κάτω από 4, 5, ακόμα και 6 Ευρώ το κιλό.  Επομένως, οι αποδόσεις ανά στρέμμα είναι τεράστιες.  Εάν δε είναι ακόμα πιο παραγωγικός και του αρέσει να βγάζει χρήμα, αν και δύσκολο χρήμα κιόλας, γιατί θέλει πολλή δουλειά, μη φανταστείτε ότι είναι κάτι απλοϊκό, μπορεί να έχει και μία άλλη δυνατότητα, να αφήσει να σποριάσει τη ρίγανη, να μαζέψει το σπόρο και να πουλάει πια το σπόρο σε αυτούς οι οποίοι θέλουν να κάνουν εγκατάσταση καλλιεργειών ρίγανης.  Μία καλή φίλη που βρίσκεται κιόλας εδώ, το έχει πετύχει και μάλιστα έχει γίνει και γνωστή θα έλεγα στο πανελλήνιο, πουλώντας το σπόρο της ρίγανης γι' αυτούς οι οποίοι θέλουν να κάνουν εγκατάσταση ρίγανης.  Είναι αυτό που σας έλεγα στην αρχή, πρέπει ο κάθε παραγωγός να δουλέψει με το φυτικό υλικό ούτως ώστε να δώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξία στο προϊόν του.

Θα ήθελα έτσι χονδρικά, περισσότερο για να έρθετε πιο κοντά στα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, να σας πω το εξής, είτε βάλεις πέντε στρέμματα, είτε δέκα, είτε εκατό, είτε διακόσια στρέμματα από τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, οι αποδόσεις ανά στρέμμα είναι αρκετά καλές και θα έλεγα ικανοποιητικότατες.  Δηλαδή δεν υπάρχει περίπτωση αν αφαιρέσεις τα έξοδα, εάν αφαιρέσεις δηλαδή όλα όσα αφορούν την παραγωγή, την επεξεργασία κ.λπ., δεν υπάρχει περίπτωση να κατέβεις κάτω από τα 400-500 Ευρώ καθαρά στο χέρι ανά στρέμμα, αυτό όμως σημαίνει κάτι το οποίο στις άλλες καλλιέργειες η παραγωγή είναι πολύ πιο άνετη, ενώ όσον αφορά τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, χρειάζεται πολύ προσωπική εργασία ή εάν είναι μεγάλη έκταση και μιλάμε πάνω από 20-30 στρέμματα τότε αρχίζουμε να στήνουμε μία μικρή μονάδα επεξεργασίας ή μονάδα –όσο πάμε περισσότερα στα στρέμματα, δηλαδή στα 100-200 στρέμματα– μία καθετοποιημένη μονάδα, που εκεί όλες οι δουλειές, από τη συγκομιδή μέχρι και το τελικό προϊόν γίνονται όλα με μηχανολογικό εξοπλισμό.

Θα επανέλθω στο θέμα του απλού, του παραγωγού ο οποίος δουλεύει με πολύ λίγα στρέμματα.  Εκείνο που έθιξα από την αρχή ήταν το θέμα της ξήρανσης.  Η ξήρανση θεωρείται ένα από τα βασικότερα κομμάτια της επεξεργασίας.  Εάν δε γίνει σωστά είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να πάθει ένας παραγωγός.  Δηλαδή να δουλεύει μία ολόκληρη χρονιά, να ετοιμάζεται, να παράγει, να σκοτώνεται στη δουλειά και στο τέλος μέσα σε μερικές ώρες να χάνει το υλικό του.  Είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι προσπάθησαν, για να ανταπεξέλθουν στο θέμα της ξήρανσης, να χρησιμοποιήσουν μεθόδους ή τρόπους οι οποίοι δεν ενδείκνυνται για τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά.  Όταν λέμε αρωματικά φυτά το μυαλό σας πάει αμέσως ότι μυρίζει και μυρίζει ίσως και ωραία, γι' αυτό και λέγονται αρωματικά.  Αλλά γιατί τα λέμε αρωματικά φυτά;  Γιατί περιλαμβάνουν, μέσα στα συστατικά που έχουν σαν φυτά, πτητικά συστατικά, αυτά είναι τα συστατικά τα οποία κάνουν το φυτό να μυρίζει.  Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι από εσάς έχουν το βασιλικό στη γλάστρα, έξω στο πρεβάζι ή στο μποστάνι τους ή μπροστά στο σπίτι, όπως είναι φουντωμένος ο βασιλικός δε χρειάζεται να τον αγγίξεις για να μυρίσει.  Μόνο που θα κάνεις λίγο έτσι το χέρι σου από πάνω αρχίζει και μυρίζει.  Αυτό γιατί;  Γιατί στα φύλλα του βασιλικού υπάρχουν ορισμένα τριχίδια και επάνω σε αυτά τα τριχίδια τα μικροσκοπικά, θα σας το δείξω αργότερα, υπάρχουν τα σταγονίδια από το αιθέριο έλαιο.  Αυτά με την κίνηση, με τον αέρα που κάνετε χτυπούν μεταξύ τους, σπάνε τα σταγονίδια, τα μικροσταγονίδια αυτά του αιθερίου ελαίου και αναδύεται η μυρωδιά του φυτικού υλικού που έχετε στα χέρια σας, στη γλάστρα σας.  Επομένως, εάν εσείς κατά τη ξήρανση δεν έχετε προσέξει και έχετε αυξήσει τη θερμοκρασία, παραδείγματος χάρη, πάνω από τους 40 βαθμούς, τα πτητικά σας συστατικά εξαφανίστηκαν, θα έχετε δηλαδή ένα απλό χορτάρι.Πολλοί ήταν αυτοί οι οποίοι σε πολλά μέρη της Ελλάδος επειδή τώρα γίνεται μία αλλαγή στο θέμα των καλλιεργειών, αυτοί οι οποίοι δούλευαν τα καπνά σταμάτησαν και τα ξηραντήρια που είχαν για τα καπνά άρχισαν και τα έδιναν και σε πολύ καλές τιμές. Τα ξηραντήρια καπνού είναι φτιαγμένα για άλλη χρήση και όχι για αρωματικά φυτά.  Άρα δεν μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για τα αρωματικά θεραπευτικά φυτά, είναι τελείως διαφορετική η λογική, η τεχνολογία που περιέχουν ούτως ώστε να πάρετε καλό φυτικό προϊόν. 

...................................................................................................................................................Εκείνο που θέλω να σας τονίζω και θα ήθελα να σας μείνει είναι το εξής, ναι, ασχοληθείτε με τα αρωματικά φαρμακευτικά φυτά, έχετε πολύ μεγάλα περιθώρια κέρδους, αλλά να ξέρετε ότι θα πρέπει να δουλέψετε.» 

Στην συνέχεια τον λόγο έλαβε ο τελευταίος ομιλιτής Δρ.Ξυνιάς ο οποίος ανέπτυξε το θέμα εισαγωγής νέων καλλιεργειών στην Ελλάδα:

« Καλησπέρα κι από εμένα.  Αισθάνομαι κι εγώ την ανάγκη να ευχαριστήσω αυτούς που μας κάλεσαν στη σημερινή Ημερίδα και χαίρομαι πάρα πολύ για την ανταπόκρισή σας.  Την πρόσκληση εγώ την είδα και λίγο σαν πρόκληση, να έρθω να μιλήσω σε μία περιοχή για νέες καλλιέργειες, όταν ξέρω ότι δύο πολύ καλές καλλιέργειες της περιοχής σας είναι δύο από αυτές που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, μιλάω για το βύσσινο και για τα κουκιά. 

Οι νέες καλλιέργειες είναι αυτές που βλέπετε στη διαφάνεια αυτή.  Πρώτη και καλύτερη είναι η αλόη, μάλιστα ας δούμε λίγο πώς είναι στο χωράφι και στην πραγματικότητα αυτά τα πράγματα, η οποία έχει κυρίως φαρμακευτική χρήση και χρήση σε καλλυντικά.

Μία άλλη καλλιέργεια που έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον –αυτή να τη θυμηθείτε μαζί με το μύρτιλο, γιατί μοιάζουν λίγο-πολύ αυτές οι δύο καλλιέργειες– είναι η αρώνια.  Το μύρτιλο, η αρώνια και το ιπποφαές είναι οι επονομαζόμενες υπερτροφές, υπερκαλλιέργειες.  Γιατί;  Γιατί περιέχουν κάποια συστατικά, κυρίως αντιοξειδωτικές ουσίες που τις κάνουν πάρα πολύ ωφέλιμες για τον ανθρώπινο οργανισμό.  Η διαφορά τους, θα δείτε στη συνέχεια το μύρτιλο είναι παρόμοιος ο καρπός του, η διαφορά είναι στη γεύση.  Η αρώνια έρχεται πιο στυφή ενώ το μύρτιλο καταναλώνεται με μεγαλύτερη ευχαρίστηση.  Το έτερο από τα υπερφυτά είναι το ιπποφαές και αυτό με φοβερές φαρμακευτικές ιδιότητες.  Τα μανιτάρια που είναι παλιά καλλιέργεια, απλώς κατά τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία έξαρση στην καλλιέργεια των μανιταριών.  Το μύρτιλο στο οποίο αναφέρθηκα και προηγούμενα, που κι αυτό έχει πάρα πολύ καλές αντιοξειδωτικές ιδιότητες.  Τα σαλιγκάρια, μία καλλιέργεια βέβαια που δεν είναι φυτική, η οποία επίσης ανήκει στις νέες καλλιέργειες με πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.  Η στέβια είναι ένα εξίσου πάρα πολύ καλό φυτό και γιατί λέω καλό φυτό;  Η στέβια είναι ένα φυτό που παράγει ζάχαρη, με τη μοναδικότητα ότι είναι 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη την κανονική.  Άρα, αν θέλετε σε ένα γλύκισμα 300 γραμμάρια ζάχαρη, στέβια θα βάλετε μόνο 1 γραμμάριο και θα έχετε το ίδιο αποτέλεσμα.  Δεν ξέρω αν κάποιος από σας έχει χρησιμοποιήσει στον καφέ τη στέβια, μισή ταμπλέτα κάνει τον καφέ πάρα πολύ γλυκό.  Επιπλέον η στέβια δεν έχει μόνο αυτή την ιδιότητα, κλινικές μελέτες, όπως είπε και ο κύριος Κατσιώτης προηγουμένως, έχουν δείξει ότι έχει ισχυρά αντικαρκινική δράση.  Η τρούφα είναι μια άλλη καλλιέργεια που έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, το προϊόν που βλέπετε εδώ έχει πάρα πολύ υψηλή τιμή.  Τελευταία γίνεται πολύ μεγάλη κουβέντα για τα υποτροπικά φυτά.

Η φραγκοσυκιά που είναι το μόνο από αυτά τα υποτροπικά φυτά που ταιριάζει και για την περιοχή της Αρκαδίας, έχει ένα επιπλέον χαρακτηριστικό σε σχέση με τα προηγούμενα, προστατεύει πάρα πολύ το έδαφος από τη διάβρωση, έχει πάρα πολύ καλό ριζικό σύστημα.  Τη χουρμαδιά την ξέρετε επίσης όλοι. Ο λωτός είναι επίσης πολύ γνωστό φυτό.  Εδώ έχουμε δύο ειδών ποικιλίες, συνήθως προτιμούμε αυτή την ποικιλία η οποία είναι λιγότερο στυφή, άρα λοιπόν καταναλώνεται και πιο εύκολα.  Το λίτσι είναι μία άλλη καλλιέργεια τροπική, όπως επίσης και η γκουάβα που έχουν αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον. 

Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι καινούριες ποικιλίες που έχουν ενδιαφέρον και αξίζουν την προσοχή μας.  Υπάρχουν και κάποιες πιο παλιές ποικιλίες, όπως η ροδιά για παράδειγμα, η οποία καλλιεργείται από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ελλάδα, η οποία βγάζει ένα πάρα πολύ ωραίο χυμό, πάρα πολύ πλούσιο σε βιταμίνη C.  Τελευταία έχουν εγκατασταθεί πάρα πολλές εκτάσεις με ροδιές ειδικά στην Αρκαδία αλλά και στη Βόρεια Ελλάδα από όπου και ξεκίνησαν νομίζω όλες αυτές οι ιστορίες.  Η δαμασκηνιά, ξέρω ότι στην περιοχή σας καλλιεργούσατε κάποτε δαμάσκηνα.  Το δαμάσκηνο Σκοπέλου που είναι μια εξαιρετική ποικιλία, είναι μία από τις ποικιλίες αυτές που κινδυνεύουν να χαθούν. 

Το βατόμουρο είναι μια άλλη καλλιέργεια αρκετά παλιά που επίσης αξίζει να την έχουμε υπόψη.  Η βυσσινιά, την οποία την εγκαταλείψατε.  Έψαχνα να βρω μία φωτογραφία βυσσινιάς και μπήκα στο Google, βάζω το λήμμα βύσσινο, βυσσινιά, και μου έβγαλε σαν κύρια περιοχή καλλιέργειας της βυσσινιάς τη Δυτική Μακεδονία, από όπου είναι και η φωτογραφία.  Τα κουκιά Επισκοπής, τα κουκιά είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα καλλιέργεια και γενικά η προσπάθεια που πρέπει να γίνει είναι όταν καλλιεργούμε ένα προϊόν, εάν μπορούμε να το κάνουμε ΠΟΠ, να του δώσουμε Ονομασία Προέλευσης.  Όπως είχατε εδώ, κουκιά Επισκοπής, πετροκέρασα Κερασίτσας. Να υπάρχει ονομασία προέλευσης, τότε πετυχαίνουμε και καλύτερη τιμή. 

Για να δούμε λίγο τα προβλήματα που υπάρχουν, στα οποία μπορώ να αναφερθώ και με μεγαλύτερη ευχέρεια και άνεση, δεδομένου ότι υπήρξα στο Ινστιτούτο Σιτηρών 19 χρόνια ερευνητής και ξέρω και από την καλή και από την κακή πώς είναι αυτά τα πράγματα.  Το κυριότερο πρόβλημα που υπάρχει είναι ότι η αναγέννηση, που επιχειρείται στις ημέρες μας, της ελληνικής γεωργίας δε γίνεται με κάποιο λογικό ρυθμό.

Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι το εύκολο και γρήγορο κέρδος, δεν υπάρχει στη γεωργία.  Η γεωργία σε ανταμείβει αν κουραστείς, εάν δεν κουραστείς δεν θα σε ανταμείψει. 

..................................................................................................................................................

Για να δούμε τι πρέπει να γίνει.  Εγώ θεωρώ ότι οι νέοι αγρότες..., θα πρέπει να υπάρξει στροφή των νέων στην πρωτογενή παραγωγή και αυτοί οι νέοι αγρότες θα πρέπει να οργανωθούν επιχειρηματικά.  Μου έλεγαν, τη δεκαετία του '70, ότι οι αγρότες στη Δανία δε συμβουλεύονται κανέναν γεωπόνο, μπαίνουν στο internet, βλέπουν τον καιρό που θα κάνει, μπαίνουν στο αντίστοιχο site και βλέπουν, για αυτές τις κλιματολογικές συνθήκες τί επεμβάσεις πρέπει να κάνω στη φυτεία μου και πηγαίνουν και τις κάνουν, και σε δύσκολες καταστάσεις απευθύνονται και στους ειδικούς. 

.................................................................................................................................................

Η συμβολαιακή γεωργία είναι κάτι που μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ.  Στο παρελθόν να σας θυμίσω πόσο καλά λειτούργησε με την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης και τους τευτλοκαλλιεργητές, πόσο καλά λειτουργεί σήμερα με γνωστή ζυθοποιία, η οποία βυνοποιεί, άρα προτρέπει τους αγρότες να καλλιεργούν συγκεκριμένη ποικιλία κριθαριού, της οποίας παίρνει όλη την παραγωγή.  Και σε πολλές άλλες καταστάσεις, και το σαλιγκάρι νομίζω δουλεύει συμβολαιακά.  Η συμβολαιακή γεωργία μπορεί να μας καθορίσει, να μας εξασφαλίσει μάλλον διάθεση όλης της ποσότητας, αλλά προϋποθέτει να μπορούμε κι εμείς να ανταποκριθούμε και στην ποσότητα με την οποία έχουμε δεσμευθεί να δώσουμε, αλλά κυρίως την ποιότητα του προϊόντος. 

Θα πρέπει να γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά το τοπικό γεωργικό περιβάλλον και τις ιδιαιτερότητες της οποιαδήποτε καλλιέργειας που θέλουμε να εγκαταστήσουμε. 

Επίσης, θα πρέπει να αναζητήσουμε και εναλλακτικές καλλιέργειες.  Μήπως οι καλλιέργειες αυτές που είχαμε στο παρελθόν, που ήταν και φυτικά είδη που ευδοκιμούσαν, ήταν προσαρμοσμένα στην περιοχή, μήπως πρέπει να στραφούμε σε αυτά;  Λέω, το κεράσι, το δαμάσκηνο, που είναι δύο καλλιέργειες με πάρα πολύ υψηλή προστιθέμενη αξία.  Μήπως θα πρέπει να σκεφτούμε και αυτά, αντί να σκεφτόμαστε κάποιες νέες καλλιέργειες.  Επίσης, εάν αποφασίσουμε να καλλιεργήσουμε κάτι νέο, το ερώτημα που τίθεται πάντα είναι από πού θα έχουμε την καλύτερη ενημέρωση.  Εδώ δεν μπορώ να απαντήσω, ισχύουν αυτά που σας είπα προηγουμένως.»

Κατά την διάρκεια της ημερίδας υπήρξε ζωηρό ενδιαφέρον και σε πολλές περιπτώσεις έγινε διάλογος και ανταλλαγή απόψεων μεταξύ ακροατηρίου και εισηγητών.

Ο Τεγεατικός Σύνδεσμος επιφυλάσσεται για την συνέχιση τέτοιων προσπαθειών που μόνο όφελος προσφέρουν στην Τεγέα της αγροτικής παραγωγής...